Wereldgeschiedenis, godsdienstgeschiedenis, bijbelse geschiedenis
Volgens Van Dale verstaan we onder wereldgeschiedenis: “de geschiedenis van de wereld, van de mensheid in haar geheel”. Uiteraard maakt de geschiedenis van het volk Israël daarvan ook een onderdeel uit. Men ontleent daarbij wel bepaalde gegevens aan de Bijbel maar belicht die gegevens vanuit een eigen visie.
Ondergodsdienstgeschiedenis verstaat men de geschiedenis van de godsdiensten ” in algemeen verband”. In die geschiedenis heeft de Joodse godsdienst uiteraard een plaats. Hierbij zal men meer gegevens uit de Bijbel putten en tracht men een algemene weergave te geven van wat het Joodse geloof in grote trekken inhoudt. In het algemeen zal men zich onthouden van het geven van een oordeel over het waardekarakter van die godsdienst, zoals men dat ook doet met de berschrijving van andere godsdiensten.
Onder bijbelse geschiedenis verstaat Van Dale de geschiedenis van de Israëlieten voor Jezus’ geboorte. Men laat die geschiedenis dan in de regel beginnen met Abram, de stamvader van het volk Israël. Onder orthodoxe christenen rekent men in feite alles wat in het O.T. staat tot de bijbelse geschiedenis en gaat men terug tot de schepping zoals die in Gn. 1 vermeld staat.
De vraag is nu of in de Bijbel elementen van de wereldgeschiedenis een plaats krijgen
net zoals dat met elementen uit de Bijbel in de beschrijvingen van de wereldgeschiedenis het geval is. Wel, dat is inderdaad het geval maar het gebeurt net zo spaarzaam. Met dit aspect willen we ons in dit artikel bezighouden.
Eerste vermelding in Genesis 14
De eerste vermelding van een “stukje” wereldgeschiedenis treffen we aan in Gn. 14. Iemand zou kunnen opmerken dat we eerder kunnen beginnen en wel met het feit dat de Bijbel spreekt over Noach en een zondvloed die in zijn dagen plaatsvond. Dit gegeven vinden we terug bij vele volken die over iets dergelijks verhalen bewaard hebben. Ook zou men kunnen wijzen op Gn. 10:25 waar staat dat in de dagen van Peleg de aarde werd verdeeld, wat naar velen menen op een verdeling van de aarde onder bepaalde volken sprake zou zijn. Maar om deze onbestemde “relaties” gaat het mij niet. Anders is het met wat in Gn14 wordt meegedeeld over de opstand van een vijftal koningen uit het gebied van Sodom en Gomorra tegen Kedar Laomer, koning van Elam en zijn drie bondgenoten. Deze politieke gebeurtenis wordt in de Bjbel vermeld, maar waarom? Er zullen toch veel meer van zulke oorlogsdaden hebben plaatsgevonden en daarvan vermeldt de Bijbel ons niets.
Hier stuiten we op een belangrijk gegeven, namelijk dat de bijbel alleen die gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis vermeldt die op een bepaalde wijze te maken hebben met gelovigen individueel of met het volk Israël als zodanig en die voor het verstaan van de bijbelse boodschap van belang zijn. Ik durf namelijk de stelling aan, dat als Lot niet bij de oorlogshandelingen van deze koningen betrokken zou zijn geweest, we van de veldtocht van Kedar Laomer niets in de Bijbel zouden zijn tegengekomen.
Even terzijde: de les die erin zit
Uit deze geschiedenis kunnen we een les trekken en wel dat de keus van Lot om te kiezen voor de vlakte bij Sodom en in die stad te gaan wonen, beslist geen goede keus was. Hij had kunnen weten dat de bewoners van die stad “slecht en zondig tegenover de Heer waren” (Gn. 13:13). Helaas heeft Lot van deze geschiedenis niet geleerd wat hij er van kon leren. Hij gaat namelijk weer in Sodom wonen met al de gevolgen vandien. Hij mag dan wel zijn rechtvaardige ziel gekweld hebben vanwege de ongerechtigheid die hij er zag, maar die kwelling had hij zich beter kunnen besparen door ergens anders te gaan wonen. De rest van zijn geschiedenis laat zien hoe triest het met hem en zijn dochters afloopt.
Niet de enige vermelding
Zoals bekend is dit niet de enige vermelding van een feit uit de volkengeschiedenis dat vermeld wordt in de Bijbel. Ik doel dat niet op het feit dat bepaalde landen en hun heersers in de Bijbel genoemd worden, zoals bijv. Egypte, maar dat de onderlinge gedragingen van bepaalde volken in de Bijbel een plaats krijgen. Ik neem nu een grote stap in de geschienis en sta dan stil bij een mededeling in 2 Kr 35: 20v.v. We lezen daar dat Necho de koning van Egypte optrekt om oorlog te voeren bij Karkemis. Uit Jr 46:2 volgt dat hij Nebucadnezar wil bestrijden.
Van die oorlogshandeling zou m.i. niets in de Bijbel vermeld staan als Josia hierbij niet betrokken was en tegen de Farao uitgetrokken was met een leger.
Samenvallen van wereldgeschiedenis en bijbelse geschiedenis
God acht het kennelijk alleen van belang feiten uit de wereldgeschiedenis te vermelden wanneer die samenvallen met de geschiedenis van zijn volk. Wat de profetie betreft is dat natuurlijk overduidelijk, denk maar aan Dn. 11 waar we in profetische termen uiteengezet vinden wat er in de tijd van de opvolgers van Alexander de Grote gebeurde. Je kunt wat daar staat verbluffend nauwkeurig natrekken in de gewone geschiedboeken die daarover handelen. Maar stukken uit de geschiedenis van de rijken Egypte, Assyrië, Babylonië, Medië, Griekenland en het Rome komen alleen in de Bijbel voor wanneer en omdat ze te maken hebben met “Gods volk”. Het is van belang dit op te merken. We laten ons dan namelijk niet in de war brengen door kritische vragen als: Waarom vermeldt de Bijbel over dat gebeuren nou niets en zwijgt ze over een gebeurtenis die toch voor de hele wereld van belang is geweest. Denk eens aan de volksverhuizing in Europa, de ontdekking van Amerika en de kolonisatie daar, enz. Het kan ons ook bewaren voor het nalopen van menselijke speculaties zoals: waar de tien stammen van Israël gebleven zijn.