Betreft: Lk.2: 7
Vraag:
Is Jezus niet in een stal geboren? Volgens Pé de Bruin (zie: geen geloof zonder bewijs, blz. 169-172) lieten de reinheidswetten van Israël dat zeker niet toe. Wat staat hierover in de Bijbel?
Antwoord:
Er wordt in de Bijbel alleen gezegd, dat er voor Jozef en Maria geen plaats was in de herberg en dat het kindje in een kribbe werd gelegd.
Over een stal wordt niet gesproken, het is echter wel begrijpelijk, dat men op het idee van een stal is gekomen: een kribbe vind je toch alleen in een stal?
En in plaats van ‘de koeien van stal te halen’ heeft de menselijke fantasie ‘ze op stal gezet’ met nog wat ezels erbij, en zo zitten we opgescheept met het kerststal idee.
Men vergat, dat de huizen op het platteland en in de dorpen net als onze ouderwetse ‘los hoes’ huizen uit twee niet door een muur gescheiden afdelingen bestonden.
In het voorste deel bivakkeerden niet alleen de mensen, maar ook het vee.
Het tweede deel -dat vaak iets verhoogd was- was slaapverblijf voor de mensen.
Het is dus mogelijk, dat Jozef en Maria toen ze geen plaats in de herberg vonden in een van de huizen in Bethlehem onderdak gevonden hebben en het kindje in een kribbe in dat huis hebben gelegd.
Pé de Bruin zegt, dat het onaannemelijk is, dat Jozef en Maria naar een stal gebracht zou hebben, de gastvrijheid stond in het oosten zo hoog genoteerd, dat Jozef beslist een beroep op een van de burgers gedaan zou hebben.
Zeer waarschijnlijk zullen Jozef en Maria ook wel familie in Bethlhem gehad hebben. Of in de dagen van Jozef de gastvrijheid net zo hoog genoteerd stond als in de tijd van Job -naar het boek Job wordt door de Bruin verwezen- is wel de vraag.
Evenzo zullen we rekening moeten houden met grote drukte in Bethlehem, waarbij het erg moeilijk was om onderdak te krijgen. Dat het behelpen is geweest laat zich toch wel indenken en uit de tekst afleiden. Daarbij behoeven we het verblijf in een stal op zichzelf helemaal niet uit te sluiten. Vaak bestonden deze uit grotten, die in de tijd dat ze niet gebruikt werden omdat het vee buiten vertoefde, door reizigers als overnachtings-gelegenheid werden gebruikt.
In zijn boek ‘kent gij het land’ schreef Ludwig Schneller indertijd, dat hij vaak in zo’n grot overnachtte. We behoeven ons dan ook minder tegen het idee van de stal te keren als wel tegen alles wat men er zich bij gedacht heeft.
Niet onvermeld mag blijven, dat het woord hier met herberg vertaald in Lk 22: 12 wordt gebruikt voor de bovenzaal waar de Heer met zijn discipelen het Pascha heeft gegeten.
Terwijl in gelijkenis van de barmhartige Samaritaan voor de herberg een ander woord wordt gebruikt dan dat wat we hier vinden.
Dit brengt Schneller ertoe de zaak zo op te vatten: in het huis of de zaal waar Jozef en Maria onderdak gevonden hadden, ontdekten ze geen goede plaats om het kind neer te leggen en daarom gebruikten ze er de kribbe voor.
Nu is dat wel mooi gevonden,maar helemaal klaar komen we er niet mee, er staat namelijk niet, dat Jozef en Maria voor ‘hem’ dat is voor het kind, geen plaats vonden om het neer te leggen, maar dat er ‘voor hen’ , dat is voor Jozef en Maria en het te verwachten kind, geen plaats was in de ‘herberg’.
Hoewel het woord ‘katalyma’ heel algemeen een vertrek of woning kan aanduiden, zal hier toch aan een herberg een min of meer officiële verblijfplaats voor reizigers gedacht moeten worden.
We blijven dan zitten met de vraag waarom in Lukas 2: 8 de tegenstelling is
‘voor hen geen plaats in de herberg’ en daarom ‘het kindje gelegd in een kribbe’ terwijl er van gaan naar een ander huis, laat staan van naar een stal sprake is.
Mogelijkerwijs is met ‘geen plaats in de herberg’ bedoeld ‘geen plaats in de galerijen of vertrekken waar men normaal gasten liet slapen’, en hebben Jozef en Maria zich moeten behelpen met een ruimte behorend bij de herberg die anders voor de overnachting van vee of rijdieren bestemd was.
Ik herhaal tot slot ook nog eens, dat het idee van een soort stal of een verblijf voor mens en dier niet aangevochten behoeft te worden, wel het idee dat het een met vee bevolkte stal zou zijn geweest.