Inleveren
Het woord ‘inleveren’ heeft in de laatste jaren er een betekenis bij gekregen. Het ziet niet alleen meer op het inleveren van lege flessen en dergelijke, maar kan ook duiden op het afnemen van geestelijke en lichamelijke vermogens. In dit eerste deel van dit artikel, beperk ik me tot beperkingen in de bewegingsmogelijkheden.
Eens hoorde ik een toespraak over het omgaan met de bezwaren van de oude dag. De spreker stelde dat gesprekken over zuigelingen en peuters beheerst werden door het woordje ‘al’. Van de kleine heet het: ‘Krijgt ze al vast voedsel?’; ‘Staat ie al?’; ‘Loopt hij al?’; ‘ Is ie al droog?’, enz. Gesprekken onder ouderen worden gekenmerkt door het woordje ‘nog’: ‘Kun je nog goed lopen?’; ‘Fiets je nog?’; Rij je nog auto?’ enz. We zeggen: ‘de ouderdom komt met gebreken’. Het betekent dat we bepaalde dingen niet (zo goed) meer kunnen: we moeten ‘inleveren’. Natuurlijk kunnen een plotselinge ziekte of een ongeval ook de oorzaak zijn dat we moeten ‘inleveren’, maar de ouderdom brengt langzaam maar zeker de gebreken met zich mee. De vraag is dan hoe we daarmee omgaan, hoeveel moeite we hebben met inleveren of niet.
Als je niet goed meer kunt lopen
Als het lopen niet meer zo goed gaat, kun je je met een stok behelpen of met een rollator. Wil dat ook niet meer dan kom je in de rolstoel terecht, maar het kan ook gebeuren dat je niet meer uit je stoel komt of zelfs niet meer van bed afkomt. Dat inleveren van je verplaatsingsmogelijkheden of beter gezegd: het accepteren dat je je niet meer bewegen kunt, zoals je wel zou willen, valt niet mee.
Niet in eigen kracht
Toch zul je met deze handicap moet leren leven, je zult moeten accepteren dat je moet ‘inleveren’. Als christenen moeten we bedenken dat de dingen die ons overkomen, niet buiten God omgaan ook al kunnen we niet begrijpen hoe dat precies in elkaar zit. Job heeft de bekende uitspraak gedaan: ‘Zouden wij het goede van God ontvangen en het kwade niet?’ (Job2: 10). Helaas zeggen we dat hem niet altijd (van harte) na. Er zijn gelovigen die altijd over hun handicap blijven klagen. Ze zijn dan voor zichzelf, maar ook voor hun omgeving een last. Bovendien is een dergelijke houding niet tot eer van God en gaat er een slecht getuigenis van uit naar ongelovigen toe. Hoe zwaar de beproevingen ook zijn, we hoeven ze niet in eigen kracht te dragen. We hoeven de blijheid in de Heer er niet door te verliezen. Van harte hoop ik dat u en ik met Gods hulp op de goede manier met onze handicap / met het moeten inleveren kunnen omgaan.
Als je niet goed meer zien kunt
In dit tweede deel ga ik in op de handicap van het verminderen van het gezichtsvermogen. Als je op dit terrein moet ‘inleveren’ valt dat ook niet mee.
Gelukkig zijn er hulpmiddelen
Als het gezichtsvermogen afneemt brengt dat een zeker isolement met zich mee, maar je hoeft nog niet bij de pakken neer te gaan zitten. Er zijn gelukkig hulpmiddelen Een bril kan in eerste instantie een oplossing zijn. Helpt die onvoldoende dat moet er een vergrootglas bij komen en die zijn er in diverse soorten. Ook zijn er ‘grote letterboeken’ die het lezen mogelijk maken. Wordt het euvel erger dan kan men brailleschrift leren lezen, maar voor ouderen is dat een hele opgave. Moet je ergens heen dan zul je een blindenloopstok moeten aanschaffen of een aanvraag voor een blindengeleidehond moeten indienen. Maar voor ouderen is het een hele toer om te leren met zo’n dier om te gaan en velen missen de capaciteiten daarvoor. Daar zit je dan met je handicap!
Een praktische opmerking
Het maakt erg veel uit hoe je met je handicap omgaat. Iemand die slechtziend of blind is zal haast vanzelf zijn gehoor – en tastzin beter ontwikkelen. Daar kun je ook heel doelbewust wat aan doen, vooral als de kwaal op niet al te oude leeftijd optreedt. Bij de oude en haast blinde Isaäk zien we dat hij op zijn reuk – en tastvermogen afgaat. Treurig genoeg hebben Rebekka en Jakob daarop gerekend en bedrieglijke maatregelen genomen.
Verlies dus de moed niet! Aan blinde of slechtziende mensen hoef je deze vermaning vaak niet te geven. Het is raar maar waar dat zij dikwijls heel blijmoedig zijn. Ik herinner mij uit mijn jeugd een oude christin die helemaal blind geworden was, maar die een geweldige blijmoedigheid uitstraalde.
Humor
Dit is niet het enige voorbeeld. Ik ken een jonge vrouw die door ziekte het gezichtsvermogen totaal verloren heeft, maar die zich daardoor niet laat ‘knechten’. Het is bekend dat blinden onder elkaar soms humoristisch over hun kwaal praten. In een blindeninstituut kan het voorkomen dat als de een per ongeluk op de tenen van de ander gaat staan, die ander bijvoorbeeld zegt: ‘Joh, kijk uit je doppen’.
Nu is dat wel aardig, maar het neemt niet weg dat slechtziendheid een verdrietige handicap is, maar het bijbelwoord: ‘Verblijdt u altijd in de Heer’ (Fil.4: 4) geldt ook voor slechtziende gelovigen. Je hoef je niet te verblijden in je kwaal, maar je kunt je wel verblijden in de Heer, als je denkt aan wat Hij voor je deed en nog steeds doet! Die blijdschap wens ik u van harte toe
Als je niet goed meer kunt horen
Bij het ouder worden neemt bij velen het gehoor af. Dit is een handicap die waarschijnlijk de meeste of wel de zwaarste beperkingen oplegt. Iemand die niet doof is of die weinig met doven in aanraking komt beseft dat in de regel niet . Gelukkig zijn er tegenwoordig allerlei gehoorapparaten die het mogelijk maken dit euvel enigszins te verhelpen. Enigszins, want ze lossen het probleem niet afdoende op. Het heeft redelijk effect als het een gesprek van persoon tot persoon betreft. Een gesprek in een gezelschap volgen, valt echter niet mee. Soms tetteren de geluiden je hoofd binnen en kun je het apparaat maar beter uit zetten. De kwaal kan zelfs zo erg worden, dat je stokdoof wordt en men je alleen nog schriftelijk iets kan meedelen. Zoiets is niet best! Maar al ben je niet totaal doof, het afnemen van je gehoor beperkt in mindere of meerdere mate je omgang met anderen. Van alle mogelijke handicaps is slechthorendheid wel het moeilijkst te accepteren. Dit euvel kan een erg negatieve invloed hebben op je humeur. Dat is ook wel te begrijpen want slechthorendheid isoleert iemand heel sterk.
Achterdocht
Slechthorendheid maakt dat iemand maar half verstaat wat er gezegd wordt. Hij reageert dan soms op een woord dat hij verkeerd verstaan heeft en dat kan in gezelschap op de lachlust van de anderen gaan werken. De slechthorende merkt dat op en kan menen dat hij uitgelachen wordt. Dat kan hem achterdochtig maken. Dat is erg sneu, maar het is wel een reële mogelijkheid en dat kan de onderlinge verhoudingen bederven. Daar komt nog bij, dat doofheid met het daarbij vertoonde gedrag soms irritatie bewerkt bij anderen. Van beide kanten zal men moeten proberen dit te vermijden.
Praktische opmerking
Als ik hier een paar praktische opmerkingen maak met het oog op slechthorenden hoop ik dat dat goed bij hen overkomt. Bij een slechthorende is het meestal niet zo, dat zo iemand beter gaat opletten op wat er om hem heen gebeurt, terwijl hij dat wel zou moeten doen. Er gebeurt evenwel vaak het tegendeel: de slechthorende trekt zich als het ware in zijn of haar eigen leefwereld terug. In dat geval wordt de dove alleen opgeschrikt als er een woord tot hem doordringt dat zijn interesse wekt. Of hij wordt uit zijn isolement opgeschrikt doordat er om hem heen het een of ander gebeurt. Het is voor een slechthorende dan ook van belang het contact met de omgeving niet te verliezen. Als dat moeilijk gaat via het gehoor kan het gezicht daarbij helpen. Slechthorenden wil ik dan ook aanraden de ogen goed te gebruiken en zich toe te leggen op liplezen
Hoe gaan we met slechthorenden om
Als goedhorenden moeten we beseffen dat slechthorendheid een hele sneue handicap is en we met zo iemand veel geduld moeten hebben. Laten we, waar mogelijk, proberen ze bij het geheel van een gezelschap te betrekken en als dat niet mogelijk is, persoonlijk aandacht aan hen besteden. De slechthorenden hebben dus wel bijzondere genade en kracht van de Heer nodig om hun kwaal te accepteren. Die kracht wensen we ze van harte toe. Te moeten inleveren is niet gemakkelijk. maar met de kracht van de Heer moet het kunnen lukken!