Betreft: Het woord ‘haten’
Vraag:
Kunt u het gebruik en de betekenis van dit woord nader verklaren?
Antwoord:
Het is een bekend feit, dat een woord verschillende betekenissen kan hebben en dat je in een betreffende zin moet uitmaken welke betekenis bedoeld is. Als voorbeeld neem ik het woord verzoeken. Dat woord kan betekenen:
-verleiden. In die betekenis kan er nooit gezegd worden, dat God iemand verzoekt. Dat doet de duivel of de begeerte in ons, die uit het vlees voortkomt
-beproeven. In die zin kan wel gezegd worden dat God verzoekt, maar dan is het beter om het woord beproeven te gebruiken
-vragen. Ik verzoek iemand iets. We gebruiken dat woord geregeld en er is geen misverstand, want de zin maakt duidelijk wat de bedoeling is.
Nu zouden we daar waar in het oorspronkelijke het woord voor ‘haten’ staat, twee verschillende weergaven in het Nederlands kunnen geven, namelijk: haten en terzijde stellen/overlaten of iets dergelijks. Hier ligt het echter moeilijker omdat uit de tekst zelf niet altijd blijkt wat bedoeld is en bij vertalen moet je er voor waken niet te veel uitleg in de vertaling te verwerken (tenzij je een populaire vertaling voor het volk wilt hebben). Ik zal een paar voorbeelden geven:
-Gn 27:41; hier heeft haten echt de betekenis die wij normaal aan dat woord toekennen.
-Ps 5: 6; ook in deze tekst heeft haten die betekenis en daar gaat het toch wezenlijk om de haat van God.
-Gn 29: 31; hier heeft de grondtekst hetzelfde woord. De Statenvertalers hebben het met haten weergegeven; de Nieuwe vertaling heeft de uitdrukking ‘niet bemind’ gebruikt. De Statenvertalers hebben het woord ‘concordant’ vertaald (steeds op gelijke wijze) en laten het dus aan de lezer over om variatie in de betekenis aan te brengen. De vertalers van het NBG hebben in de vertaling hun opvatting of uitleg weergegeven. Daar is reden voor want het bijbelverhaal geeft geen reden om te denken dat Jacob Lea echt gehaat zou hebben.
-Lk 14: 26; hier kan met haten niet het gewone haten bedoeld zijn, anderzijds is het niet gemakkelijk een ander woord te vinden dat de gedachte goed weergeeft. ‘Op de tweede plaats stellen’ is namelijk niet de precieze gedachte. Het gaat er om dat als je ouders zich tegen God keren en dat van jou ook eisen, je de keuze tussen God en je ouders moet maken.
-Ml 1: 3 en Rm 9:13; deze tekst mogen we in de volle zin van het woord haten zeker niet op Ezau toepassen toen hij nog geboren moest worden. In dat opzicht kunnen we slechts zeggen dat God Jacob de eerste plaats gaf boven Ezau. In Ml 1 gaat het echter niet om de persoon Ezau, maar om het volk Ezau nadat het zijn vijandige aard heeft getoond en dan is het de vraag of je haten niet precies zo moet opvatten als in Ps 5: 6. Er is dus alle reden om hier het woord ‘haten] ook in de vertaling te gebruiken en het aan de lezer over te laten welk van de twee betekenissen hij kiest: werkelijk haten of terzijde stellen.