Vraag:
Waarom doet God aan nieronderzoek? Is hieruit, buiten een ongezonde leefstijl, iets te zeggen omtrent iemands gedrag?
Antwoord:
Deze uitdrukking die we o.a. tegenkomen in Ps 7:10; 26: 2; Jr 11: 20; 17: 10 is niet letterlijk bedoeld. Het is ermee als met de uitdrukking ‘iemand het hart breken’. We denken dan niet aan het orgaan in onze borstkas dat we hart noemen, maar vatten de uitdrukking figuurlijk op.
Nu is het oosters spraakgebruik waarvan God in de Bijbel gebruik maakt, veel beeldrijker dan het onze. Wij spreken in figuurlijke zin alleen over het hart. Dat hart stelt het innerlijk van de mens voor. Als we gevoelens van liefde uitdrukken, gebruiken we uitdrukkingen waarin het woord hart voorkomt. De Bijbel doet dat ook en ziet het hart als de bron waaruit het handelen van de mens voortkomt. ‘Behoed uw hart boven al wat te bewaren is, want daaruit zijn de oorsprongen des levens’ (Sp 4: 23).
Het innerlijk van de mens wordt in de Bijbel ook weergegeven met het woord ‘ingewanden’. Daarmee worden gevoelens van innige verbondenheid uitgedrukt. Dat woord wordt in Fp 7:12, 20 gebruikt (vele vertalingen hebben het met ‘hart’ weergegeven; zie echter de Statenvertaling).
Gevoelens van diepe verontwaardiging of vergaande innerlijke ontroering worden b.v. weergegeven met de uitdrukking ‘mijn ingewand rommelt’ (verg. Jr.31: 21).
Op dezelfde wijze is er in de Bijbel sprake van de ‘nieren’. De nieren zijn zuiveringsorganen en in figuurlijke zin wordt dan gesproken over het toetsen van de nieren om te zien of iemands gevoelens oprecht zijn, of zo iemand zuiver staat. Niet de innigheid van de gevoelens (hart, ingewanden), maar de zuiverheid van de gevoelens staat dan op de voorgrond.
Het heeft dus niet met een ongezonde leefstijl te maken. Het heeft inderdaad te maken met het gedrag, maar dan niet met onze daden op zichzelf, maar met de beweegredenen voor onze daden. God toets of die zuiver zijn. Het gaat nog verder: God toetst onze gezindheid al voordat of zonder dat we tot daden komen.