Vraag:
1) Kan God met een ziekte een bepaalde bedoeling hebben?
2) Ziekte is aan de zondeval te wijten, maar toch niet (altijd) aan iemands persoonlijke zonde?
3) Wie bepaalt het tijdstip waarop iemand ziek wordt, welke ziekte men krijgt en hoe het verloop van de ziekte is? Ligt dit allemaal van te voren vast?
Antwoord:
1) Enerzijds weten we dat er niets bij geval gebeurt en dat God boven alle dingen staat. Heel ons leven met al zijn facetten is in Zijn hand.
Anderzijds weten we ook dat er ziekteoorzaken zijn en dat we onszelf bepaalde ziekten op de hals kunnen halen. Als we bezweet en zonder jas op een winterse dag naar buiten vliegen, moeten we ons niet verbazen als we een flinke kou oplopen. Dan moeten we niet daarvan God of de satan de schuld geven. We zijn er dan zelf schuldig aan. Toch zit er een andere kant aan die zaak. Er is een wet van oorzaak en gevolg. Dat is een wet in de schepping, die God erin gelegd heeft. Dat geldt ook voor het bovengeoemde voorbeeld van zonder jas bezweet naar buien vliegen. Als zodanig komt de ziekte toch uit Gods hand. Maar ik heb die ziekte wel aan mijn eigen onvoorzichtigheid te danken. Daarmee heeft God ons dan wel degelijk wat te zeggen en wel dat we beter op onszelf moeten passen. God kan dan de ziekte gebruiken om ons iets te leren of iets af te leren. We kunnen het volgende overzicht opstellen:
a. Ziekte leert ons, dat we in een door de zonde gebroken wereld leven. Als er geen zondeval was geweest zou er geen ziekte zijn. Tevens leren we dan op onszelf te passen en niet roekeloos met ons lichaam om te gaan. Het voorbeeldje hierboven is van dit geval een illustratie.
b. Ziekte kan een gevolg zijn van en/of een kastijding voor persoonlijk kwaad of persoonlijke afwijking. Ze werkt dan correctief. God wil er ons door tot inkeer brengen. Een voorbeeld van ziekte als kastijding vinden we in het geval van Gehazi, die met melaatsheid werd geslagen (2 Ko 5: 27) en eveneens in dat van koning Uzza of Azarja (2 Ko15: 5). Voor ongelovigen kan de kastijding een oordeel betekenen, denk aan Herodes (Hd12: 23).
c. Ziekte kan ook dienen om iemand voor kwaad te bewaren. Ze werkt dan preventief. We zien dat bij Paulus, die een doorn voor het vlees ontving om hem te bewaren voor hoogmoed (2 Ko 12: 7).
d. De ziekte kan bedoeld zijn als een geloofsbeproeving. Ze werkt dan louterend. Zo werd Epafroditus ziek en zowel voor hem al voor Paulus was dat een beproeving (Fp 2:25-30). In dit geval werkte deze ziekte educatief..
e. In de vijfde plaats kan ziekte dienen tot verheerlijking van God, d.w.z. niet de ziekte zelf, maar de geloofstrouw, die daarin blijkt. Ze werkt dan gloricatief. Een voorbeeld daarvan hebben we in Job, die trouw bleef aan God ondanks alle tegenslag, die hij ondervond.
Nog opgemerkt moet worden, dat meerdere van de hierboven genoemde aspekten in een en hetzelfde ziektegeval kunnen gerealiseerd worden.
2) Ziekte is een algemeen gevolg van de zondeval. Als iemand ziek wordt, behoeft dat niet te betekenen dat hij een bepaalde zonde begaan heeft en God hem met ziekte kastijdt. Dit is al bij punt 1 gezegd.
3) We moeten oppassen niet te vervallen in een bepaald noodlotsidee, zoals de Islamiet dat heeft. Volgens vele Islamieten staat alles van te voren vast en rolt zich het leven af volgens een scenarto dat Allah van te voren heft bepaald. Die gedachte vinden we niet in de Schrift. De Bijbel leert ons dat de mens als het waren een stuk speelruimte krijgt en dat God reageert op het handelen van de mens. Hij laat zich verbidden (denk aan Jona en de inwoners van Ninevé). Verder is er de wet van oorzaak en gevolg. Als we door eigen schuld een ziekte oplopen heeft God dat niet gedaan en heeft hij niet expliciet die ziekte van te voren bepaald. Wel mogen we God bidden om genezing en dat hij in het verloop van de ziekte ingrijpt. Dat hij doktoren wijsheid wil geven, medicijnen wil doen dienen tot genezeng, enz.