Betreft: Overschrijffouten
Vraag:
Hoe komt het dat bijbelvertalingen onderling verschillen?
Antwoord
Als we diverse bijbelvertalingen met elkaar vergelijken merken we hier en daar nog wel eens verschillen op. Hier kunnen twee oorzaken voor zijn:
a. het ligt aan de vertaling
b. het is een kwestie van keuze van ‘handschriften’.
a) Het eerste is geen moeilijkheid want als je tien mensen een Engelse brief laat vertalen krijg je verschillende vertalingen en die kunnen elkaar best tegenspreken omdat de vertalers de bedoeling van de schrijver niet altijd goed begrepen hebben.
b) Het tweede geval ligt moeilijker. Daarbij moeten we eerst aangeven wat we onder handschriften verstaan.
Onder handschriften verstaan we de diverse oude overgeschreven bijbels of bijbelgedeelten die in de loop der tijden gevonden zijn.
Geen van hen zijn direkte overschrijvingen van de oorspronkelijke tekst van een bijbelboek of van een brief. We hebben te maken met overschrijvingen van overschrijvingen, van overschrijvingen enz.
Bij dit overschrijven heeft iemand soms een fout gemaakt en zo zijn er onderlinge verschillen tussen de handschriften ontstaan. Verschillen tussen de handschriften in de weergave van eenzelfde tekst in een bepaald bijbelboek, wel te verstaan.
Je hebt dan per se met overschrijffouten te doen. En in feite is dit ook geen groot probleem. Laat tien mensen eenzelfde brief overschrijven en laat die tien overschrijvingen ook elk weer door tien mensen overschrijven. Tussen de honderd zo verkregen ‘handschriften’ van de oorspronkelijke brief zul je absoluut verschillen opmerken, doordat er bij ’t overschrijven fouten zijn gemaakt.
Er bestaan echter ook verschillen tussen de bijbelboeken onderling waar ze over eenzelfde zaak handelen.
Je merkt dat b.v. op als je de geschiedkundige boeken Samuël, Koningen en Kronieken gaat vergelijken. In dat geval zijn er theoretisch gesproken twee mogelijkheden:
- De oorspronkelijke teksten, zoals ze uit de pen van de eerste schrijvers vloeiden waren gelijk, maar er is – net als in de hiervoor bedoelde gevallen – een overschrijffout gemaakt.
- De oorspronkelijke teksten verwoorden de verschillen die we in latere handschriften tegenkomen ook al.
Zij die de Bijbel niet beschouwen als het absoluut zuivere, door Gods Geest geïnspireerde woord van God geven deze laatste mogelijkheid vaak de voorkeur boven de eerste. Ja, hun bijbelopvatting wordt juist (mede) door dit soort verschillen bepaald. Ze speuren ijverig naar zulk soort verschillen om er mee ‘aan te tonen’ dat de bijbel in zeker opzicht toch ook maar een heel gewoon menselijk boek is.
Door ons, die geloven in de absolute inspiratie en de onfeilbaarheid van Gods Woord wordt deze tweede mogelijkheid resoluut afgewezen.
Alleen mogelijkheid 1, – dat we te doen hebben met overschrijffouten – blijft als reële mogelijkheid over.
Voor we het echter tot het aannemen van een overschrijffout overgaan zullen we echter de zogenaamde tegenstrijdige teksten goed moeten lezen en nagaan of we wel werkelijk met een tegenstrijdigheid te doen hebben.
Neem b.v. 2 Sm 24: 1. ‘Hij (de Here) zette David op’ en 1 Kr 21: 1. ‘Satan keerde zich tegen Israël’. In dit geval hebben we niet met een tegenstrijdigheid te doen maar met twee verschillende aspecten van dezelfde zaak. In ’t licht van Job 1 en 2 zijn deze beide belichtingen juist elkaars aanvulling
Een ander voorbeeld:
In hetzelfde verhaal van de volkstelling staat in 2 Sm 24: 24 dat David de dorsvloer en de runderen van Ornan koopt voor 50 sikkels zilver. In 1 Kr 21: 5 wordt echter een koopsom van 600 gouden sikkels genoemd. Dat verschil is niet met een schrijffout te verklaren, maar hier doet zich de mogelijkheid voor, dat David uiteindelijk meer gekocht heeft dan alleen de dorsvloer en de ossen waartoe hij eerst besloten was en misschien de hele boerderij – om zo te zeggen – van Ornan heeft overgenomen.
Zo zitten we ook met een verschil tussen Nm 25: 9 en 1 Ko 10: 8. Hier kan van een schrijffout sprake zijn, maar ’t is ook mogelijk dat Paulus die de Septuaginta (Griekse vertaling van het O.T.) aanhaalt, hier degenen op het oog heeft die door de plaag zelf gedood werden, terwijl in Numeri er de oversten die opgehangen werden (vs.4) bij berekend zijn.
Dat we echter met overschrijffouten te doen kunnen hebben blijkt heel duidelijk uit vergelijking van 2 Kn 8: 26 met 2 Kr 22: 2. In feite blijkt het uit die laatste tekst alleen al.
In 2 Kn 8 lezen we dat Ahazia 22 jaar oud was toen hij koning werd en dat hij 1 jaar regeerde.
In 2 Kr 22 staat dat Ahazia 42 jaar oud was toen hij koning werd en dat hij 1 jaar regeerde.
Welnu, dit laatste kan onmogelijk, want volgens 2 Kr 21: 5 was zijn vader Joram 32 jaar oud toen hij koning werd en heeft hij 8 jaar geregeerd. Hij stierf dus op zijn veertigste. Zijn zoon Ahazia zou toen 42 jaar zijn geweest volgens (22: 2) en dus 2 jaar voor de dood van zijn vader zijn geboren! !?
Hier moet een overschrijver een fout hebben gemaakt en in plaats van 22 per ongeluk 42 hebben geschreven.
Zo is er ook verschil tussen 2 Sm 10: 18 waar staat dat David 700 wagenpaarden en 40.000 ruiters doodde en 1 Kr 19: 18 waar resp. de aantallen 7000 en 40.000 vermeld worden. Ook hier zullen we met een overschrijffout te doen hebben.
Soms is zo’n fout vrij gemakkelijk te verklaren omdat in ’t Hebreeuws ’t weglaten van een enkel tekentje al een belangrijk verschil kan geven.
Soms echter is ’t verschil niet gemakkelijk of geheel niet te verklaren, dan zullen we – liever dan Gods Woord voor onzuiver te verklaren – onze eigen onkunde moeten erkennen.
Het is voor os nietige mensjes echt geen schande eens te zeggen: ‘Ik weet het niet’. Als we maar vasthouden aan: ‘Ik weet wel dat de Bijbel Gods Woord is!’