Betreft: Jezus Christus de eerstgeborene en eniggeborene
Vraag:
Christus was er toch altijd al, hoe kan er dan van Hem gesproken worden als iemand die geboren is en wat is het verschil tussen de beide benamingen?
Antwoord:
Uiteraard is de Heer Jezus als mens geboren uit Maria. Hij was zelfs haar eerstgeborene maar niet haar eniggeborene. Maar over de verhouding van Jezus Christus in het gezin van Jozef en Maria gaat het in de vraag niet.
We lezen in de Bijbel vijfmaal dat Jezus Christus de Eerstgeborene genoemd wordt (Rm 8:29; Ko 1:15,18; Hb 1:6; Op 1:5) en vijfmaal wordt Hij aangeduid als (of vergeleken met) de Eniggeborene (Jh 1:14,18; 3:16, 18; 1 Jh 4:9).
De eerste term geeft altijd zijn verhouding aan tot andere personen of zaken in de schepping en ziet op rangorde.
De tweede term heeft betrekking op de verhouding tot God, zijn Vader en ziet op de liefde band tussen de Vader en Hem.
Oorspronkelijk gaf men met ‘eerstgeborene’ enkel aan, dat iemand in het gezin het eerst geboren was en met ‘eniggeborene’ werd aangeduid dat een persoon het enige kind in het gezin was. Vaak worden de woorden nog zo gebruikt.
De eerstgeboren zoon werd echter ook de belangrijkste zoon geacht. Hij had het eerstgeboorterecht en ontving de eerstgeboortezegen. Op den duur kwam steeds meer de nadruk te liggen op de voorrang die de eerstgeborene had boven zijn broers. Het werd een soort titel, die je zou kunnen weergeven met ‘de voornaamste’. We zien dat in Gn 49: 3, 4. Eerst noemt Jacob zijn zoon Ruben ‘mijn eerstgeborene’ en ‘de voornaamste’, maar daarna zegt hij: ‘Gij zult de voornaamste niet zijn’. Het werd zo, dat Jozef het eerstgeboorterecht kreeg en een dubbel deel als erfenis ontving en dat Juda de voornaamste werd. We zien dat beschreven in 1 Kr 5:1-6.
Die verschuiving in betekenis zien we ook in Ps 89:28. We lezen daar dat God David tot een eerstgeborene zal stellen, tot de hoogste van de koningen van de aarde. Welnu, in letterlijke zin kun je iemand niet tot eerstgeborene stellen. Iemand is door geboorte de eerstgeborene of hij is het niet. Maar als eerstgeborene een titel is geworden en alleen duidt op rangorde dan kun je iemand wel tot eerstgeborene stellen.
Maar dan vervalt dus de gedachte aan eerst geboren zijn en zelfs bij de Heer Jezus aan ‘geboren’ zijn.
Welnu, als er over Christus gesproken wordt als de Eerstgeborene dan fungeert die uitdrukking enkel als titel. Christus is de voornaamste.
Volgens Rm 8:29 is Hij de eerstgeborene, de voornaamste onder vele broeders,
volgens Ko 1:15 is Hij eerstgeborene van de hele schepping. Hij is het begin, dat wil zeggen de oorsprong van de hele schepping (zie vers 16,17 en vgl. Op 3:14),
volgens Ko 1:18 is Hij de eerstgeborene, de voornaamste uit de doden. Let op de uitdrukking ‘opdat Hij in alles de eerste plaats zou innemen’. Deze opstanding betreft de gelovigen.
In Hb1: 6 is enkel sprake van de Eerstgeborene, maar dan wel in verband met zijn komen in de wereld, en
in Op 1: 5 wordt over Christus gesproken als de Eerstgeborene van de doden. Onder allen die opstaan neemt Hij de voornaamste plaats in.
De uitdrukking ‘Eniggeborene’ ziet zoals gezegd op de liefde die de Vader heeft tot Hem die van eeuwigheid af zijn Zoon is. Teksten als Jh 1:14 en 18 laten dat duidelijk uitkomen. En Jh 3:16,18 en 1 Jh 4: 9 geven aan hoe groot Gods erbarming en liefde zijn ten aanzien van ons dat Hij zijn eniggeboren Zoon voor ons overhad in de dood.
Ten overvloede wil ik nog wijzen op Sp 8: 24,25 waar van de Wijsheid van God gezegd wordt, dat ze geboren is voor er oceanen en heuvelen waren. Welnu, de Wijsheid van God is net zo eeuwig als God zelf. Achter deze Wijsheid gaat volgens vele uitleggers Christus schuil, maar dan geldt van Hem hetzelfde als van de Wijsheid waar dit gedeelte in directe zin over spreekt!