Betreft: Brief aan Filémon (Gevangenschapsbrieven)
Vraag:
Volgens de Goed Nieuws Bijbel is de brief aan Filémon niet in Rome in het jaar 60/61 of 62/63, maar in Efeze in het jaar 54 ongeveer, geschreven. Nu heeft Paulus zowel tijdens zijn zendingsreis Efeze aangedaan. Het kan dus goed zijn dat hij daar gevangen heeft gezeten. Bovendien zat hij in Rome niet in een kerker en kon hij dus geen ‘medegevangenen’ hebben.
Antwoord:
Er zijn een viertal gevangenis – brieven die bij elkaar horen te weten de brieven aan: de Efeziërs, aan de Filippenzen, aan de Kolossenzen en aan Filémon. Dat ze in één en dezelfde tijd geschreven zijn kan afgeleid worden aan de omstandigheden waarin Paulus zich bevindt en aan namen van de personen die blijkens deze brieven bij Paulus zijn.
Het vraagstuk valt dus niet voor een enkele brief op te lossen, het antwoord moet voor alle vier gelden. Ze moeten dus geschreven zijn in een wat langere gevangenschap van Paulus dan die van een paar dagen. Ze kunnen zeker niet geschreven zijn voor de derde zendingsreis van Paulus want eerst op de tweede zendingsreis ontstonden in Efeze en Filippi gemeentes. Vervolgens is het moeilijk aanneembaar dat Paulus de brief aan de Efeziërs vanuit Efeze geschreven zou hebben.
Wat echter belangrijker is: de Schrift weet niets van een gevangenschap van de apostel te Efeze. Ook de traditie weet er niets van. De veronderstelling dat Paulus daar gevangen zou hebben gezeten is dus puur een gissing en die is van vrij jonge datum (begin van deze eeuw).
Daarentegen weten we heel zeker dat Paulus in Rome als gevangene vertoefd heeft na eerst twee jaar in Caesarea gevangen gezeten te hebben.
Het zou ook wel heel vreemd zijn als Lukas, die zo’n uitgebreid verslag geeft in de Handelingen van het wedervaren van de apostel, een dergelijke gevangenschap niet vermeld zou hebben. De mededeling van Hand. 20:31 vraagt dan ook om correctie want dan is Paulus niet drie jaar nacht en dag bij de oudsten en de gemeente te Efeze geweest.
De bezwaren die tegen Rome als plaats van de hier genoemde gevangenschap aangevoerd worden zijn niet ingrijpend. Al zat Paulus te Rome niet in een kerker, hij zat er wel degelijk gevangen. Hij had immers een bewaker bij zich. En als er sprake is van Epafras als medegevangene dan kan deze ergens in een kerker, in een huis of in hetzelfde huis als Paulus gevangen hebben gezeten om het geloof. Het kan ook dat hij vrijwillig de gevangenschap van Paulus deelde.