Betreft: Jh. 4: 23
Vraag:
Wordt hier gedoeld op een wijze van aanbidden, namelijk zonder op een bepaalde plek te zijn of in een bepaalde richting te bidden? Of is er toch iets anders mee bedoeld?
Antwoord:
Het is duidelijk dat de Heer Jezus het aanvaardbaar zijn van aanbidding niet bindt aan een bepaalde heilige plaats op aarde, zoals dat volgens het Jodendom en volgens de Samaritanen wel het geval was.
Het ‘aanbidden in geest’ zullen we moeten verbinden met de uitspraak van Jh. 3: 6: dat wat uit de Geest geboren is, geest is. Tegenover het natuurlijke bestaan van de mens, dat door ‘vlees’ gekarakteriseerd wordt, staat het nieuwe leven dat we door de wedergeboorte hebben gekregen en dat door ‘geest’ gekenmerkt wordt. We aanbidden God, de Vader, door en vanuit het nieuwe leven dat we bezitten. Het feit dat hier de Vadernaam gebruikt wordt, onderstreept nog eens dat het om het nieuwe leven gaat waardoor we kinderen van God geworden zijn. Aangezien er in vers 24 als verklaring bij staat dat God geest is en we Hem ook daarom moeten aanbidden in geest en waarheid, kan er ook de gedachte aan verbonden worden dat de aanbidding niet bestaat in het aanbieden van materlële zaken, die niet het kenmerk van het geestelijke leven uit God kunnen dragen.
Over het aanbidden in waarheid bestaat nog wel wat verschil van mening. De ene gedachte is, dat aanbidding moet gebeuren op de grondslag van de waarheid. De waarheid van de positie van de gelovige zoals die in het Nieuwe Testament is geopenbaard. Maar dat wordt in feite ook al aangegeven door het begrip ‘bidden in geest’, zoals hierboven aangegeven.
Het lijkt er dan ook op, dat we hier eerder zullen moeten denken aan ‘waarachtigheid’, hoewel het begrip waarheid daarbij niet uitgesloten behoeft te zijn. Enkel te denken aan een leerstellig goede grondslag doet m.i. te kort aan de bedoeling van de tekst. Denken we enkel aan ‘waarachtigheid’ dan wordt een mogelijk te kort aan betekenis (de uitschakeling van de leerstellige kant) gecompenseerd door de uitdrukking ‘in geest’.