Vraag:
Reageert God op de wijze waarop de mens aan zijn verantwoordelijkheid beantwoordt of handelt de mens naar dat wat God bepaald heeft?
Antwoord:
We raken hier het punt van de verhouding tussen het handelen van God, die alwetend en almachtig is en de eigen verantwoordelijkheid van de mens. Dit is niet een gemakkelijk onderwerp, maar de Bijbel geeft wel een paar aanwijzingen.
Het is zeker niet zo, dat alle daden van de mens van te voren door God bepaald zijn en dat de mens of hij wil of niet, dat doet wat God gedicteerd heeft. Dan zou de menselijke verantwoordelijk volkomen worden opgeofferd ten koste van de soevereine Godsregering. Een nog ernstiger konsekwentie zou zijn, dat God dan de bewerker van het kwaad zou wezen, want vanaf de zondeval tot op heden zou alle kwaad dat de mens doet dan door God bepaald zijn.
Evenmin is de mens volkomen autonoom en bepaalt hij zelf wat hij doen en laten wil. Na de zondeval heeft de mens namelijk geen volkomen vrije wil meer. We hebben een zondige natuur gekregen en zijn geneigd het kwade te doen en zijn tot het goede niet in staat.
Ergens tussen deze uitersten in ligt de oplossing voor het probleem. Welnu, de Schrift laat zien, dat de mens volkomen verantwoordelijk gesteld wordt voor zijn daden. Ieder zal voor Gods rechterstoel verantwoording moeten afleggen.
Anderzijds staat God boven alle dingen en wordt hij door de daden van de mens nooit verrast en zou Hij daarop onverwacht moeten reageren. Iemand heeft eens gezegd: ‘Niet alles komt uit Gods hand, maar God neemt wel alles ter hand’.Er is zoiets als een reactie. Neem het geval van Achab. We lezen in 1 Kn 21:17-24 dat Elia aan Achab het oordeel aanzegt. Daarop verootmoedigt deze goddeloze koning zich. Vervolgens lezen we dan in vers 29 dat God hierop ‘reageert’ en tegen Elia zegt, dat hij het oordeel niet in de dagen van Achab zelf zal voltrekken, maar in de dagen van zijn zoon.
Net als bij de Israëlieten in Ri 10 is er dus een reactie bij God op het handelen van de mens. Alleen moeten we bedenken dat God wist wat Achab zou doen en dat Hij wist dat de Israëlieten hun afgoden zouden wegdoen. De ‘reactie’ van God is dus niet een niet-voorziene handeling. Maar wat ons betreft is het zo, dat we verantwoordelijk zijn voor onze daden, we zijn geen willoze computers en menselijk gesproken reageert God op wat we doen. Zo laat Hij zich ‘verbidden’ en dat is geweldig troostvol.